Blockchain Sistemi
Son günlerde adını sık sık duyduğumuz blockchain (blok zinciri) sistemi hayatımıza ilk kripto para birimi olan Bitcoin ile girdi. Herhangi bir merkeze bağlı olmadan, verilerin dağıtılarak ağ üzerinde saklandığı kayıt sistemine blockchain (blok zinciri) denir. Peki blokchain sistemi nedir, nasıl çalışır? İşte merak edilen tüm detaylar.
Blockchain (Blok Zinciri) Sistemi Nedir ?
Blockchain (blok zinciri) para teknolojisi verilerinin güvenliğini kriptografi teknolojisi kullanılarak sağlayan, bir zincir üzerinde birbirine bağlı bloklarda verileri depolayan ve sürekli büyüyen bir kayıt defteridir. Blok zinciri teknolojisi sadece kullanıcılarına değil herkese açık olup, şeffaf bilgi paylaşımına izin vermektedir. Blok zincirine herkes kayıt yapılabilir ancak görüş birliği olmadan kimse tek başına bu defterden herhangi bir veriyi değiştiremez veya silemez.
Blockchain (Blok Zinciri) Nasıl Çalışır ?
Blockchain (blokzincir) teknolojisi karmaşık bir yapıda çalışıyor gibi gözükse de temel olarak çalışma sistemini aşağıdaki dört adımda özetleyebiliriz.
1.İşlemin Kaydedilmesi
Blockchain sisteminin ilk aşaması yapılan işlemlerin aşağıdaki detaylar doğrultusunda veri bloğu olarak kaydedilmesidir.
- İşlemin kimler tarafından yapıldığı
- İşlem sırasında neler olduğu
- İşlemin gerçekleşme zamanı
- İşlemin gerçekleşme yeri
- İşlemin neden gerçekleştirildiği
- Varlığın ne kadarının el değiştirdiği
- İşlem sırasında karşılanan ön koşulların sayısı
2.Oy Birliğinin Sağlanması
İşlem kabul kuralları ağın türüne bağlı olarak değişkenlik gösterse de dağıtılmış blockchain ağındaki katılımcıların çoğunun kaydedilen işlemin geçerli olduğunu kabul etmesi gerekmektedir. Bu kurallar genellikle ağ kurulurken belirlenen kurallardır.
3.Blokların Bağlanması
Yeterli oy birliği sağlandıktan sonra blokchaindeki işlemler bloklara yazılır. Bloklar defter sayfası niteliğindedir. Tüm işlemlerle birlikte bloğun sonuna blokları birbirine bağlayan bir zincir görevi gören şifreleme karması eklenir. Blok bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde değiştirildiğinde bu karma değeri de değişir. Bu değişiklik verilerle oynandığını saptamaya yardımcı olacak bir yol sağlar. Bu sayede zincirler ve bloklar birbirlerine güvenli bir şekilde bağlanır ve değiştirilemez.
Blokları ahşap bir kule gibi düşündüğünüzde en üste konan her ek blok bir önceki bloğun ve tüm blok zincirinin doğrulanma kuvvetini yükseltir. Dolayısıyla bütün ek bloklar kulenin en üstüne konulur ve kulenin ortasından herhangi bir blok çıkarılmaya çalışıldığında kule çöker.
4.Defterin Paylaşılması
Son aşamada defterin en son kopyası sistem tarafından tüm kullanıcılara dağıtılır.
Blockchain (Blok Zinciri) Ağlarının Türleri Nelerdir ?
Blokchain sisteminde dört ana tür dağıtılmış veya merkezi olmayan ağ bulunur:
Ortak Blockchain Ağları
Ortak blok zinciri ağları, herkesin katılabildiği izin gerektirmeyen ağlardır. Blok zincirinin tüm üyeleri blok zincirini düzenleme, okuma ve doğrulama konusunda eşit haklara sahiptir. Ortak blok zincir ağlarına örnek olarak Bitcoin, Litecoin ve Ethereum kripto para birimlerinin ticareti ve madenciliği örnek verilebilir.
Özel Blockchain Ağları
Özel blok zinciri ağları tek bir kuruluş tarafından yönetilen ve kontrol edilebilen ağlardır. Ağa kimin üye olabileceğine ve üyelerin hangi haklara sahip olacağına bu kuruluş karar verebilir. İşletmelere yönelik bir dijital para ağı olan Ripple özel blok zincirine örnek verilebilir.
Hibrit Blockchain Ağları
Hibrit blok zinciri ağları hem ortak hem de özel ağların bazı özelliklerini bir arada barındırır. Şirketler hem ortak sistemi hem de özel izin tabanlı sistemi kullanabilirler. Böylece bazı verilere ortak ulaşım sağlanırken bazılarının da erişimini kontrol edebilirler.
Konsorsiyum Blockchain Ağları
Konsorsiyum blok zinciri ağları önceden seçilen bir grup kuruluş tarafından yönetilir. Bu kuruluşlar veri erişim haklarını belirleme ve zincirin devamlılığını sağlama konusunda sorumlulukları paylaşırlar. Konsorsiyum blok zinciri ağlarını genellikle ortak hedefe sahip olan ve sorumluluk paylaşımından faydalanabilecek kuruluşlar tercih etmektedir. Bunlara örnek olarak denizcilik sektöründeki kuruluşlar arasındaki iş birliğini arttırmak ve sevkiyat sektörünü dijitalleştirmeyi hedefleyen Global Shipping Businness Network Consortium verilebilir.
Blockchain (Blok Zinciri) Sisteminin Avantajları Nelerdir ?
Blockchain sisteminin avantajlarını genel olarak aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz.
- Herhangi bir kişiye ve merkeze bağlı değildir.
- Merkeziyetsiz yapısı sayesinde işlemler daha güvenli, hızlı ve ucuz yapılabilmesine olanak sağlamaktadır.
- Blok zinciri üzerinde yapılan tüm işlemler kontrol edilmektedir. Bu sayede yapılacak olan sahtekarlıkların önüne geçilmektedir.
- Blok zinciri ağı ile tüm veriler dağınık olarak birçok cihazda tutulmaktadır. Böylece dışarıdan gelebilecek tüm saldırıları engelleyen güvenli bir sistem ortaya çıkmaktadır.
- Blok zinciri sistemine dahil olan cihazların dağınık halde bulunması sisteme yapılacak müdahaleyi engellemekte ve şeffaflık sunmaktadır.
- Blok zinciri sisteminim temelinde bir matematik formülü vardır ve otomatik olarak çalışır. Bu nedenle hata yapma ihtimali bulunmamaktadır.
Blockchain (Blok Zinciri) Teknolojisi Tarihi
Blokchain sistemi kökleri 1970 yıllara dayanmaktadır. Blokchain sisteminin temelleri Ralp Markle isimli bir bilgisayarcının 1970 yılında karma ağaçların (Merkle ağaçları) patentini almasıyla atıldı. 25-30 yıl öncesine dayanmaktadır. Bu ağaçlar temelde blokların şifreleme kullanılarak birbirine bağlanıp, verilen saklanmasına yönelik yapıyı temsil etmektedir. 1990’lı yılların ortalarına doğru Stuart Haber ve W. Scott Stornetta, Merkle ağaçlarını kullanarak yeni bir sistem geliştirmiştir. Bu sistem tarihte ilk blok zinciri uygulama örneğidir.
Sonraki senelerde teknoloji şu üç nesil boyunca gelişmesini sürdürmeye devam etti:
Birinci Nesil – Kripto paralar
2008’de, Satoshi Nakamoto adıyla bilinen kişi ya da grup blok zinciri sistemini günümüzdeki şekliyle tanımlamıştır.
İkinci Nesil – Akıllı Sözleşmeler
Birinci nesil sanal para birimlerinin ortaya çıktıktan birkaç sene sonra, geliştiriciler akıllı sözleşme teknolojisini geliştirerek blok zinciri sistemine önemli bir katkıda bulundular.
Üçüncü Nesil – Gelecek
Blok zinciri teknolojisi şirketlerin yeni uygulama alanları keşfetmesiyle doğru orantılı olarak gelişmeye ve büyümeye devam etmekte.
Blockchain (Blok inciri) Sistemi Farklı Sektörlerde Nasıl Kullanılıyor ?
Blokchain sistemi çeşitli sektörler tarafından benimsenmiş bir teknolojidir. Bu sektörler:
- Enerji Sektörü: Yenilenebilir enerjiye ulaşımı geliştirmek ve eşler arası enerji ticareti platformu oluşturmak için blok zinciri teknolojisinden yararlanmaktadır.
- Finans Sektörü: Borsa ve bankalar gibi kuruluşlar hesapları ve borsa ticaretini yönetmek, çevrimiçi ödemeleri takip edebilmek için blok zinciri sistemini kullanmaktadırlar.
- Medya ve Eğlence Sektörü: Medya ve eğlence sektöründe şirketler telif haklarının doğrulanması ve yönetilmesi, sanatçıların adaletli şekilde ödeme alması, telif hakkı içeriğinin devir veya satışının takip edilebilmesi için blok zinciri sistemini kullanmaktadırlar.
- Perakende Sektörü: Perakende şirketleri alıcılar ve tedarikçiler arasındaki mal alım satım hareketlerini takip etmek için blok zinciri sistemini kullanmaktadırlar.
Yoruma kapalı.